İşitme kaybı, dünya çapında milyonlarca insanın yaşam kalitesini etkileyen ciddi bir sağlık problemidir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından yapılan tahminlere göre, 2050 yılına gelindiğinde dünya genelinde yaklaşık 2,5 milyar kişi farklı seviyelerde işitme kaybıyla karşılaşacak ve bunların içinden en az 700 milyon kişi işitme rehabilitasyonu desteğine ihtiyaç duyacaktır (1).
İşitme cihazları, işitme kaybı yaşayan bireylerin çevresindeki sesleri daha anlaşılır ve net bir biçimde algılamasına yardımcı olan tıbbi cihazlardır. Bu cihazlar, kullanıcıların sosyal etkileşimini artırarak günlük yaşamda daha aktif rol almalarını sağlar.
Yazının devamında işitme cihazlarının çalışma prensipleri, farklı işitme cihazı türleri ve işitme cihazı seçiminde dikkat edilmesi gereken önemli kriterler gibi konular detaylı bir şekilde incelenmiştir.
İşitme cihazları, çevreden gelen sesleri toplayıp yükselterek kullanıcının sesleri daha net algılamasını sağlayan, kulağa ya da kulağın arkasına takılan küçük elektronik cihazlardır. İşitme cihazları, sesleri anlaşılır hale getirmek için mikrofon, amplifikatör ve hoparlör olmak üzere üç temel parçadan oluşur. Bu bileşenlerin işlevleri şöyledir:
● Mikrofon: Cihazın ilk temel parçası olan mikrofon, çevresel sesleri algılar ve bu sesleri işlenmek üzere elektrik sinyallerine dönüştürür.
● Amplifikatör: Mikrofon tarafından iletilen elektrik sinyallerini analiz ederek işitme kaybının seviyesine, kullanıcının dinleme ihtiyaçlarına ve ortamın gürültü düzeyine uygun şekilde güçlendirir. Örneğin, ileri derecede işitme kaybına sahip kişilerde daha yüksek seviyede amplifikasyon yapılırken, hafif derecede işitme kaybı olanlarda daha düşük amplifikasyon uygulanır. Bu işlemden sonra amplifikatör, güçlendirilmiş sinyalleri hoparlöre gönderir.
● Hoparlör: Alıcı olarak da bilinen hoparlör, amplifikatörden gelen güçlendirilmiş ses sinyallerini doğrudan kullanıcının kulağına ileterek işitmenin gerçekleşmesini sağlar.
İşitme sağlığı sadece sesleri net duyabilmek için değil, aynı zamanda bireyin sosyal yaşama aktif şekilde katılabilmesi açısından da önemlidir. İşitme cihazları özellikle yaşlanma, hastalıklar veya gürültü gibi nedenlerle iç kulaktaki duyusal tüy hücrelerinin hasar gördüğü sensörinöral işitme kaybına sahip bireylerin işitmesini destekler. Cihazlar, kalan sağlıklı tüy hücrelerinin sesleri daha büyük titreşimlerle algılamasını sağlayarak sinir sinyallerine dönüştürür ve böylece beynin sesleri daha net algılamasına yardımcı olur. Ancak, işitme cihazları işitme kaybını geri döndürme yeteneğine sahip değildir ve çok ileri düzey vakalarda yetersiz kalabilmektedir.
İşitme cihazları genel olarak sesleri yükselterek net duymayı sağlasa da, cihazların kulakta yerleşim bölgelerine göre farklı türleri bulunmaktadır. Başlıca işitme cihazı türleri şunlardır:
● Kulak arkası işitme cihazları: Bu cihazlar kulağın arka kısmında yer alan küçük bir kasa ve sesi kulağa taşıyan ince bir tüpten oluşur. Tüm elektronik parçalar arkadaki kasanın içinde bulunur ve ses sinyalleri tüp aracılığıyla kulağa iletilir. Bu cihazlar kişiye özel alınan kulak kalıpları ile hazırlanır ve hafiften ileri seviyeye kadar farklı işitme kaybı seviyelerinde tercih edilir. Özellikle çocuklarda kulak arkası cihazlar büyümeye bağlı olarak kulak kalıplarının yenilenebilmesi sebebiyle avantaj sağlar.
● Kulak içi (Receiver in the Ear – RITE) işitme cihazları: Kulak arkası cihazlarla benzer çalışma prensibine sahip olan RITE cihazlar, daha küçük bir arka üniteye sahiptir. Sesleri ince bir kablo aracılığıyla doğrudan kulak kanalındaki hoparlöre ileterek net işitme sağlar ve estetik açıdan kullanıcıya avantaj sunar.
● Kulak içi işitme cihazları: Kullanıcının dış kulağına tam oturacak şekilde kişiye özel hazırlanan bu cihazlar, bazı modellerde tamamen görünmez olabilmektedir. Otomatik ortam ayarları, telecoil ve entegre mikrofon gibi gelişmiş donanımları tek kasada sunan modeller, akıllı telefon uygulamasıyla kontrol edilerek kullanıcıya daha fazla rahatlık sağlar. Bluetooth bağlantısı sayesinde telefon görüşmeleri veya müzik dinlemek için de kullanılabilirler.
● Kanal içi işitme cihazları: Kulak içi cihazlardan daha küçük boyutta olan ve doğrudan kulak kanalına yerleştirilen bu cihazlar estetik açıdan tercih edilir. Bununla birlikte şiddetli işitme kaybı yaşayan bireyler için uygun olmayabilir.
● Tamamen kanal içi ve görünmez kanal içi işitme cihazları: Kulak kanalının derin kısmına yerleştirilen bu cihazlar dışarıdan fark edilmezler ve estetik beklentileri yüksek kişiler için ideal seçenek olabilir. Ancak hafif ve orta düzey işitme kaybı olanlar için uygunken, ileri derecedeki işitme kaybında yetersiz kalabilirler.
İşitme cihazı seçiminde fiyat, kalite ve cihaz modelleri gibi birçok önemli faktör dikkate alınmalıdır. Ancak doğru işitme cihazı seçimi, kişinin bireysel ihtiyaçlarını karşılayan cihazı bulmakla başlar. İşitme cihazı seçerken dikkat edilmesi gereken başlıca noktalar şunlardır:
İşitme Testi Yaptırmak: İşitme cihazı seçiminin ilk adımı, kapsamlı bir işitme testi yaptırarak işitme kaybının türü ve derecesini belirlemektir. Bu testler sonucunda uzmanlar, kişinin işitme kaybı düzeyine en uygun cihazı tavsiye ederler. Kulak arkası işitme cihazları her seviyedeki işitme kaybına uygunken, kulak içi cihazlar genellikle hafif ve orta derecedeki işitme kayıplarında tercih edilir.
Cihaz Tipi Seçimi: Kulak arkası, kulak içi, kanal içi ve tamamen kanal içi gibi farklı işitme cihazı modelleri mevcuttur. Bu modeller arasında seçim yaparken işitme kaybının türü ve derecesinin yanı sıra kullanım kolaylığı, cihazın görünürlüğü ve kişisel tercihler göz önünde bulundurulmalıdır.
Ek Donanımlar ve Teknolojik Özellikler: Günümüzde işitme cihazları, kullanıcıların ihtiyaçlarını karşılamak üzere çeşitli teknolojik özelliklerle donatılmıştır. Örneğin, bazı cihazlar arka plandaki gürültüyü azaltarak özellikle kalabalık ve gürültülü ortamlarda sesleri daha anlaşılır hale getirir. Bluetooth bağlantısı, kablosuz iletişim gibi ek özellikler de kullanıcıların cihazdan aldığı verimi artırabilir.
İşitme cihazları, işitme kaybı yaşayan bireylerin daha iyi duymasını sağlayarak sosyal yaşam kalitelerini yükseltir. Eğer siz de işitme sorunu yaşıyorsanız, alanında uzman bir doktordan randevu alarak doğru işitme cihazı tavsiyesi almanız önemlidir.
Kaynakça:
1. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/deafness-and-hearing-loss
2. https://my.clevelandclinic.org/health/treatments/24756-hearing-aids
3. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hearing-loss/in-depth/hearing-aids/art-
20044116
4. https://www.nidcd.nih.gov/health/hearing-aids
5. https://www.nhs.uk/conditions/hearing-aids-and-implants/
6. https://www.healthline.com/health/tips-for-buying-hearing-aids#where-to-buy
İşitme cihazı satın alırken bu 4 maddeye özen dikkat etmeyi ihmal etmeyin
İşitme uzmanınız, işitme kaybınızın tipi ve derecesine göre size en uygun cihazı önerecektir.
Günlük yaşamınızı destekleyen bir işitme cihazı seçmek, daha aktif ve bağımsız bir yaşam sürmenizi sağlar.
İnce motor becerileri zayıf olan kişiler veya çocuklar, küçük parçaları olan, pilli cihazları kullanmakta zorluk çekebilir.
İşitme cihazı satın almadan önce bir deneme süreci sunulan merkezleri tercih etmek, cihazın size uygun olup olmadığını anlamanıza yardımcı olur.
